Oude geestelijke oefeningen

Gebed

De Christelijke gebedstraditie biedt een rijke bron aan gebedsmogelijkheden. In vogelvlucht worden een aantal oude geestelijke oefeningen toegelicht. Gebedsoefeningen die eeuwenlang door gelovigen beproefd zijn. Die hen hielpen in hun zoektocht naar God. Het is de moeite waard om zelf eens te ervaren wat deze bron voor jou kan betekenen.

Lectio Divina

Er wordt gezegd dat de meest traditionele manier om te groeien in je relatie met God bestaat in de Lectio Divina. De Goddelijke of Geestelijke lezing van de Schrift die dateert uit de tijd van de vroege kerkvaders, rond 300 na Christus. De vier stappen werden voor het eerst vastgelegd door de monnik Guigo Cartuijo in 1173.

De vier stappen luiden:
(1)Lectio (lezen)
De Schrift lezen vanuit een nederige, biddende houding vormt de basis voor al wat volgt en vergt tijd. Het stil worden in aanwezigheid van God. Verwachten dat Hij tot je hart zal spreken. Daar waar, tijdens de lezing, het woord je ‘raakt’ wordt je stil en overweeg je wat dit jou wil zeggen.

(2) Meditatio (overwegen of mediteren)
Het overwegen helpt je om het Schriftgedeelte te waarderen en de rijkdommen ervan te ontdekken door de teksten te overwegen en erover te mediteren. De psalmist David spreekt er al over als hij ‘de wet overpeinst bij dag en bij nacht'(psalm 1:2).

(3) Oratio (bidden)
Gebed bestaat uit een conversatie tussen God en de mens. Bijna vanzelfsprekend borrelt uit de meditatie het verlangen op om zich tot God te richten. In de Psalmen zien we hoe de auteurs hun gevoelens uitstorten bij God. Hun hoop, hun dromen en hun angsten worden vrij en zonder voorbehoud geuit en al die eerlijkheid krijgt gehoor bij God.

(4) Contemplatio (beschouwen of rusten)
Deze extra dimensie van het gebed vloeit voort uit het gesprek met God. Als alles is gezegd ontstaat de rust en de stilte. Hier zijn geen woorden meer nodig. Het eenvoudig in aanwezigheid mogen zijn van God en je geliefd te weten. Een woordeloos samenzijn waarin de ziel wordt verzadigd.

Overwegen

In de Lectio Divina staat ‘de lezing’ en het ‘horen’ centraal. Ignatius van Loyola (1491-1556) bad met inzet van al zijn zintuigen om diepgaand te begrijpen en ervaren wat het Evangelie in zijn leven wilde uitwerken. De meditatie en contemplatie met gebruikmaking van de verbeelding werkte hij verrassend detaillistisch uit in zijn Geestelijke Oefeningen. Ignatius wilde de Bijbel met heel zijn wezen bevatten. Door niet alleen naar het woord te luisteren maar zich er ook in te verplaatsen, het ‘voor ogen te zien’.

Kijk naar de scene waar het Bijbelgedeelte zich afspeelt en bouw de scene rustig op. Je kunt een schilderij voor je zien dat het Bijbelgedeelte verbeeldt of een ander beeld wat bij je opgeroepen wordt. Neem je tijd, kijk naar alles wat in de omgeving is…., voel…, proef…., ruik…… Stel je voor dat jij zelf op de plaats bent, als toeschouwer bij de gebeurtenis. Misschien ben je een van de aanwezigen in het verhaal. Kies de plek in het verhaal waar je je het meest toe aangetrokken voelt en laat het verhaal zich verder ontwikkelen. Kijk en luister naar de personen en probeer hen te begrijpen. Wat roepen ze bij je op? Wat zeggen ze jou over je relatie met God? Het gebed, als het spreken van ‘een vriend met een vriend’ vormt de afronding van je gebedstijd.

Levensgebed

Het meest eenvoudig kunnen we onszelf elke dag een stilte-check-up gunnen. Door onze dag met reflectie af te ronden ontstaat er een gewoonte waarin we onze ziel als het ware ‘onderhouden’. Ignatius (1491-1556) gaf de broeders jezuïeten, die ook midden in de maatschappij hun werk verrichten, de opdracht om in elk geval dagelijks het levensgebed te bidden.

Tijdens dit gebed, dat ongeveer 20 minuten in beslag neemt, kijk je samen met God de dag aan. Je vraagt Hem om mee te kijken. Zijn er momenten van dankbaarheid, blijdschap, genieten? Neem ze waar, overdenk ze en koester ze opnieuw. Dank God. Zijn er momenten van teleurstelling, verdriet, spijt? Kijk ook deze momenten aan, ze maken deel uit van je leven. Spreek je verlangen uit naar God in antwoord op wat je zag: gebed om troost, heling of vergeving. En sluit je gebed af in het bewustzijn dat God je ziet, kent en oneindig liefheeft.

Meer lezen: lees het handboek voor gebed onder redactie van Jan Minderhoud. Meer leren of ervaren: schrijf je in voor een weekeind retraite of voor de geestelijke oefeningen van Ignatius in het dagelijks leven Meer zelf oefenen: lees het nieuwe stiltedagboek van Mirjam van der Vegt met 365 Lectio Divina’s op basis van de Bijbel.